Tắc tia sữa là hiện tượng hệ thống ống tuyến sữa của mẹ bị tắc, do đó sữa không tự chảy ra được khi cho bé bú. Hiện tượng này thường xảy ra ở các mẹ trong những ngày đầu sau sinh và trong thời kỳ đầu nuôi con bằng sữa mẹ.

Người mẹ không cho trẻ bú sớm và thường xuyên. Sữa tiết ra trong những ngày đầu sau sinh là sữa non do vậy thường đặc và sánh, nếu không cho trẻ bú sớm để giải phóng sẽ ứ đọng lại gây tắc tuyến sữa.

• Không vắt hết sữa thừa sau khi trẻ bú hoặc vắt sữa không đúng cách, mẹ mặc áo ngực quá chật…

• Nhiễm khuẩn, vi khuẩn thường xâm nhập từ ngoài vào thông qua đầu vú và hệ thống ống tuyến vú do người mẹ vệ sinh đầu vú không tốt trong thời kỳ cho con bú. Hệ thống ống dẫn sữa nhiễm khuẩn sẽ bị hẹp gây cản trở sữa thoát ra ngoài.

• Sản phụ bị căng thẳng tinh thần trong thời kỳ cho con bú hoặc chế độ dinh dưỡng cho người mẹ chưa hợp lý… cũng làm tăng nguy cơ tắc tia sữa.

Tắc tia sữa thường tiến triển từ từ tăng dần, đôi khi cũng xuất hiện nhanh và rõ rệt. Sản phụ thường cảm thấy một hoặc hai bầu vú căng, tức và đau hơn, tình trạng này tiến triển ngày một tăng lên.

. • Khi sờ sẽ thấy có những khối tròn bề mặt gồ ghề, mật độ cứng với nhiều kích thước khác nhau, khi chạm vào rất đau.

• Sữa không chảy ra được khi cho trẻ bú hoặc khi hút, nặn.

• Ngoài ra, sản phụ có thể xuất hiện các biểu hiện khác như: mệt mỏi, nhức đầu, sốt cao...

Một vài cách chữa tắc tia sữa dân gian:

Trong Đông y có bài thuốc thông tuyến sữa bằng cách dùng quả mướp già. Tên theo Đông y là Ty qua lạc: Là xơ của quả mướp chín già đã được chế biến khô. Dùng quả già khô cứng, đập nhẹ cho rụng lớp vỏ ngoài, lắc cho rơi hết hạt, rồi phơi nắng cho khô, có thể cắt nhỏ thành từng đoạn. Xơ mướp vị ngọt, tính bình. Quy vào ba kinh: phế, vị, can. Có tác dụng thông kinh hoạt lạc, thanh nhiệt giải độc, lương huyết, chỉ thống, chữa đau nhức mình mẩy, gân xương vùng ngực và sườn, làm thông tuyến sữa. Liều dùng 5-10g, sắc uống hằng ngày.

Có thể lấy lá đinh lăng rửa sạch, sao vàng, hạ thổ rồi đun nước uống, có thể khỏi ngay. Nước này ngon, rất dễ uống và đặc biết nó còn làm cho sữa thơm, hấp dẫn em bé.

Hoặc nấu xôi nếp, bọc trong 2 khăn vải mềm, chườm 2 bên ngực theo nguyên tắc từ ngoài vào trong, làm liên tục cho đến đi xôi nguội. Khi chườm xôi lên ngực, cảm giác hơi nóng nhưng dần dần sẽ thấy rất dễ chịu và sữa về đều cả 2 bên.

Ngoài ra có thể dùng mộc thông vị đắng, tính hàn, quy vào 4 kinh tâm, phế, tiểu trường, bàng quang. Có tác dụng lợi niệu, lưu thông khí huyết, làm hạ sốt. Dùng điều trị các chứng tiểu tiện khó khăn, đái dắt do thấp nhiệt, mạch máu tắc nghẽn, tắc tia sữa, bế kinh... Liều dùng: 5-10g sắc uống.

Bài thuốc đơn giản thường dùng cách chữa tắc tia sữa sau đẻ: Mộc thông 10g, chân giò lợn 1 đôi, ninh kỹ cho nhừ, ăn cả cái và nước có thể cho thêm ít gạo nếp nấu cháo.